وجود اختلال وسواس زندگی بسیاری از افراد را تحت تاثیر قرار می دهد. در حالی که ممکن است خود شخص متوجه نباشد که دچار این اختلال شده است. افراد وسواسی نیازمند این هستند که اطمینان حاصل کنند تا وقایع اطرافشان همانگونه که در ذهن آنهاست ، ثبت شده باشد ؛ به همین علت آنها ممکن است ده ها بار یک سوال را از شما بپرسند تا از جوابتان مطمئن شوند و یا موقع خروج از منزل چندین بار چک کنند که درها قفل شده باشد. اشخاصی که با اختلال وسواس ، درگیر هستند نیز از داشتن این اختلال خوشحال نیستند اما بطور غیر قابل کنترل همواره در حال انجام دادن کارهایشان به طور وسواس گونه هستند. وسواس یکی از اختلالات پیچیده به شمار می رود که منشا آن اضطراب است. در واقع شخص وسواسی با انجام اعمال یا افکار دامنه دار و بیمارگونه یک عکس العمل ارادی یا ناخودآگاه در جهت کاهش اضطراب درونی و ذهنی نشان می دهد. در زیر چند مثال آورده می شود:
- اگر اینکار را انجام ندهم ممکن است اتفاق بدی برای خودم و یا عزیزانم بیافتد.
- با انجام اینکار احساس آرامش و امنیت می کنم.
معمولا افراد وسواسی ( بخصوص وسواس عملی ) از انجام یک عمل مکرر احساس آرامش می کنند و ممانعت افراد دیگر (غیر متخصص) از انجام اینکار موجب تشویش و اضطراب آنها می شود. در ادامه به تشریح و تعریف علمی اختلال وسواس خواهیم پرداخت.
انواع مختلف وسواس
وسواس انواع مختلفی دارد اما اکثرا در چهار دسته زیر جای میگیرد
- وسواس چک کردن : چک کردن دايم و چندین باره اتفاقات مختلف مانند قفل ها ، گاز ، کلید ها ، چراغ ها و غیره. همچنین این اشخاص ممکن است دائما چک کنند که بیمار نباشند و آزمایشات مختلف را انجام دهند.
- سواس تمیز بودن : اشخاصی که این نوع از وسواس را دارند همیشه ترس اینکه مبادا جایی کثیف باشد و یا بطور کامل تمیز شسته نشده باشد ، را دارند. همچنین این افراد از نظر روانی همیشه نگرانند که مبادا دیگران وی را شخص کثیفی بدانند.
- وسواس تقارن : احساس نیاز برای اینکه تمام وسایل اتاق و خانه شان در ترتیب خاصی باشد و همه وسایل با هم تقارن داشته باشند.
- وسواس فکری و عملی : شامل وسواس و فکر کردن مداوم به یک موضوع است. این افکار ممکن است بسیار زننده باشد. همچنین فکر کردن مداوم به اتفاقی که در گذشته ی شخص ، افتاده را نیز شامل می شود.
دلایل ابتلا به وسواس
هنوز هیچ دلیل قطعی و صد در صدی برای ابتلا به وسواس وجود ندارد اما می دانیم که استرس و اضطراب ، نشانه های وسواس را تشدید می کنند. معمولا اختلال وسواس در زنان ، بیشتر از مردان بروز می کند و علائم خود را در سنین کودکی ، نوجوانی و جوانی نشان می دهد. مواردی که امکان ابتلا به این اختلال را بیشتر می کنند شامل دلایل زیر می باشند:
- والدین ، خواهر ها و برادر ها و یا فرزند دارای اختلال وسواس.
- فاوت فیزیولوژیکی در ساختار مغز شخص.
- استرس ، اضطراب ، افسردگی و یا تیک های عصبی.
- تجربه اتفاق تلخ در گذشته ی شخص.
- تجربه تجاوز به فرد در کودکی.
تعریف علمی اختلال وسواسی جبری – رفتاری
خصیصه اصلی اختلال وسواسی جبری – رفتاری به معنی OCD مخفف Obsessive Compulsive Disorder ، وجود وسواس های فکری یا عملی مکرر و چنان شدید است که رنج و عذاب قابل ملاحظه ای را برای فرد به بار می آورند. این موضوع اختلال زیادی در روند معمولی و طبیعی زندگی، کارکرد شغلی، فعالیت های اجتماعی یا روابط فرد ایجاد می کند. بیمار مبتلا به اختلال وسواسی – جبری ممکن است فقط وسواس فکری، فقط وسواس عملی و یا هر دوی آنها را با هم داشته باشد.
تفاوت وسواس فکری و وسواس رفتاری
وسواس فکری عبارت است از فکر، احساس، اندیشه یا حسی عودکننده و مزاحم. برخلاف وسواس فکری، وسواس عملی نوعی رفتار می باشد.
روش های درمانی
لازم به ذکر است درمان وسواس روند کندی دارد و اغلب بصورت کامل نمی توان آن را درمان کرد. زیرا افراد مبتلا به بیماری وسواس، مقاومت بسیاری از خود در برابر راهکارهای درمانی نشان می دهند. اغلب برای درمان وسواس، دارودرمانی (به واسطه روانپزشک) و رفتاردرمانی (به واسطه روانشناس) انجام می شود. روش کار به اینصورت می باشد که فرد وسواسی می بایست در ابتدا به روانشناس مراجعه نماید. روانشناس با بررسی و شناخت کامل اختلال، فرد را به یک روانپزشک جهت دارودرمانی معرفی می کند. همزمان با مصرف دارو که موجب بهبود قابل توجه اختلال وسواس فرد می شود کار روان درمانی توسط روانشناس انجام می شود. در واقع دارو این فرصت را به فرد می دهد تا انتقال دهنده های عصبی اش به درستی کار کند و بتواند بر اختلالات روحی و روانی غلبه کرده و پس از حل آنها، با قطع کردن دارو مشکلی ایجاد نشود.
بطور خاص و قطعی نمی توان گفت که درمان وسواس روش مشخصی دارد ، نوع درمانی که انتخاب می شود تنها بستگی به شخص و شیوه زندگی وی ، نوع وسواس وی و علت ابتلا به وسواس دارد. شخصی که دچار اختلال وسواس شده است می تواند با کمکِ روش درمانی ای که روانشناس متخصص تعیین می کند ، علائم و نشانه های وسواس خود را کنترل کند. روش های درمانی شامل موارد زیر می باشند:
درمان وسواس با مراجعه به روانشناس
مشاوره گرفتن از روانشناس خوب و با تجربه در زمینه وسواس و شروع کردن روش درمانی ، درصد بالایی از علائم وسواس را تحت کنترل در می آورد. در مواردی ممکن است روانشناس ، شما را در موقعیت هایی که دچار این اختلال می شوید قرار دهد و به صورت عملی به شما آموزش دهد که در چنین موقعیت هایی چگونه باید عمل کنید. اگر خودتان مبتلا به اختلال وسواس هستید پیشنهاد می کنیم بدون هیچ درنگی به روانشناس مراجعه نمایید. در صورتی که خودتان وسواس ندارید و از اعضای خانواده تان به این اختلال مبتلاست، پیشنهاد می کنیم هیچگونه اقدامی نظیر تنبیه، مشاجره و … در جهت رفع این مشکل انجام ندهید زیرا قطعا مشکل شدیدتر خواهد شد. درمان وسواس می بایست توسط متخصص اینکار انجام شود. شما می توانید با مراجعه به صفحه تماس با ما ، اقدام به تماس و رزرو زمان مراجعه نمایید.
درمان وسواس با تمرینات نوروفیدبک
روانشناس شما ، ممکن است پیشنهاد انجام تمرینات نوروفیدبک را دهد. این روش درمانی تا جای ممکن شما را از مصرف دارو دور می کند و از عوارض داروها و وابستگی به داروها مصون می نماید. تمرینات نوروفیدبک ، تنها با تشخیص روانشناس با تجربه و کاردان باید انجام شود و انجام این تمرینات ، تحت نظر متخصص و یا اپراتور مربوطه باید صورت بگیرد.
درمان وسواس با دارو
دارو درمانی در مواردی انجام می شود که وسواس شخص ، بیش از اندازه بالا باشد و به عبارتی دیگر توسط روش های بالا ، به تنهایی قابل کنترل نباشد. این روش درمانی تنها با تایید و تشخیص روانشناس باید انجام شود. در صورتی که روانشناس شما بطور تخصصی تشخیص دهد که نیاز به دارو درمانی دارید ؛ شما را به روانپزشک ارجاع خواهد داد.
