اگر بخواهیم کمال گرایی را تعریف کنیم باید بگوییم افرادی که دارای چنین ویژگی شخصیتی هستند انتظارات و شاخص های بسیار سخگیرانه و بلند پروازانه دارند. مشکل اینجاست که اگر این انتظارات برآورده نشوند، شخص افسرده و مضطرب می شود. لازم به ذکر است که می توان کمال گرایی در نوع کلی به شکل زیر دسته بندی کرد.
- کمال گرایی مثبت
- کمال گرایی منفی
کمال گرایی مثبت
در این حالت، شخص میل به رشد و تکامل بیشتری نسبت به سایر افراد عادی دارد اما اگر خواسته های آن عملی نگردد به شکل منطقی با این موضوع برخورد می کند.
کمال گرایی منفی
در این حالت، شخص میل بسیار شدید و افراطی به وقوع خواسته های خود دارد و اگر این خواسته ها عملی نشوند دچار اضطراب و افسردگی شده، متعاقبا اگر این شخص به عنوان مدیر، سرپرست، مربی و … باشد این فشار را به سایر افراد تحت کنترل خود منتقل کرده و آنها را نیز اذیت می کند.
علائم و نشانه های کمال گرایی
با توجه به نشانه های بارزی که وجود دارد تشخیص این موضوع، آنچنان سخت نیست اما باید توجه داشت که می بایست روانشناس، نظر و تشخیص قطعی را بدهد. از علایم و نشانه های بارز کمال گرایی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- انتظارات بسیار زیادی از خود و سایر زیردستان خود دارد.
- تحت فشار قرار دادن خود و زیردستان برای عملی کردن خواسته هایش.
- داشتن معیارها و استانداردهای سطح بالا و نامناسب با شرایط موجود
- واکنش منفی شدید به اشتباهات به واسطه ترس شدید از شکست خوردن و عدم موفقیت.
- ناتوانی در نادیده گرفتن اشتباهات حتی موارد جزئی و بی اهمیت
روش های درمان کمال گرایی
چند روش برای درمان کمال گرایی وجود دارد که بسته به شرایط و وضعیت فرد می توان از آنها استفاده کرد. روش های درمانی به شکل زیر هستند:
- عاقبت اندیشی و دادن وزن به نقاط مثبت و منفی (روش اختصاصی و انحصاری دکتر لیلا جبلی)
- در نظر گرفتن وجوه مثبت زندگی خود
- عدم اتکا به نتیجه و تمرکز بر انجام کار
- لذت بردن از مسیر زندگی (زندگی کردن در لحظه)
- انتقادپذیر بودن و کاهش حساسیت
- کنار گذاشتن قوانین سختگیرانه
آخرش چی میشه؟!
در این روش که مختص خانم دکتر لیلا جبلی است، فرض می کنیم که بدترین حالت ممکن برای ما اتفاق بیافتد. در صورتی که بصورت منطقی روی این موضوع، عمیقا تفکر کنیم خواهیم دید که حتی بدترین شرایط و نتایج هم قابل تحمل هستند و در هر شرایطی به جمله معروف “زندگی در جریان است” خواهیم رسید!
مثبت اندیشی
مثبت اندیشی موجب بالا رفتن سطح نشاط و ترشح هورمون های شادی بخش در مغز می شود. این موضوع سبب می شود که عملکرد جسم و روان ما نیز بهبود یافته و شرایط تنش زای بسیار کمتری را شاهد باشیم.
بیشتر بدانید: چگونه مثبت اندیش باشیم؟
تلاش کردن بدون در نظر گرفتن نتیجه
مهم این است که ما تلاش خودمان را بکنیم و تنها به فکر نتیجه نباشیم! اینکار یعنی مدام در فکر کسب نتیجه کار بودن، نه تنها کمک خاصی به ما نخواهد کرد بلکه باعث از بین رفتن تمرکز و ایجاد استرس خواهد شد. بنابراین بهتر است با اتکا به توانایی های خود، تلاش کنیم. نکته جالب این است که معمولا در این حالت نتایج بسیار خوبی نیز بدست می آید!
زندگی کردن در لحظه
درگیر گذشته و آینده بودن، لذت حال را از ما می گیرد. آن چیزی که واقعیست “حال و اکنون” است! اگر خودمان را درگیر گذشته کنیم بر روی موضوعی تمرکز کرده ایم که هیچ راهی برای تغییر، تکرار یا حذف آن (چه خوب، چه بد) وجود ندارد. اگر خودمان را درگیر آینده کنیم، علاوه بر غافل شدن از حال، این امکان که دائما در رویا و خیال پردازی غوطه ور شویم بالا می رود!
هیچ کس کامل نیست!
باید در نظر داشت که واقعا هیچ کس کامل نیست! تصور اینکه این هنرمند، این ورزشکار، این مدیر و … اشخاص کاملی هستند ما را از واقعیت دور خواهد کرد. ما از جزئیات زندگی این افراد، اطلاعاتی نداریم و همواره آنها را در بهترین شرایط مشاهده می کنیم! اینکه بخواهیم کامل و بدون نقص باشیم رویایی دست نیافتی است. برای مثال اگر قرار است یک سخنرانی داشته باشیم، ممکن است در چند جا تپق داشته باشیم و این موضوع کاملا عادی است. گویندگان خبری جزو مواردی هستند که با وجود حساسیت بالای کار آنها، باز هم تپق زدن در کار آنها عادی است!
اینجا پادگان نیست!
عاداتی مانند چک کردن مداوم، سعی در کنترل کردن کل امور، سختگیری بیش از حد و مواردی از این دست نه تنها نتیجه خوبی نخواهد داشت بلکه شخص را درگیر مسائل جزیی کرده و او را به سمت وسواس فکری یا عملی و افسردگی سوق خواهد داد. هر از گاهی باید به ندای کودک درونمان توجه کنیم! اگر انجام یک ورزش ساده، صحبت کردن با یک دوست، مسافرت و نظیر این ها حالمان رو خوب می کند پس بهتر است اینکار را انجام دهیم. اما باید توجه داشت که این موضوع، راهی برای فرار از مشکلات نباشد چون ممکن است تبدیل به مشکل دیگری به نام اهمال کاری شود! شخصی که کمال گرایی و اهمال کاری را همزمان با هم داشته باشد در وضعیت مناسبی نخواهد بود و باید در سریع ترین زمان ممکن به فکر درمان خود باشد.